Zmiany w prawie spadkowym od 15 listopada

Począwszy od 15 listopada 2023 roku doszło do kilku istotnych zmian w prawie spadkowym, jak również w zakresie prawa rodzinnego w zakresie małoletnich, które będą miały znaczenie dla planowania spadkowego. W artykule przyjrzymy się tym, które szczególnie warto wziąć pod uwagę przy sporządzaniu testamentu czy planowaniu dziedziczenia.

Niegodność dziedziczenia 

Ustawodawca rozszerza katalog okoliczności uprawniających sąd do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Nowelizacja wzbogaca obecny przepis art. 928 § 1 k.c. o dwie dodatkowe okoliczności – za niegodnego będą mogli zostać uznani także spadkobiercy, którzy uporczywie uchylali się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową (art. 928 § 1 pkt 4 k.c.) lub też uporczywie uchylali się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka (art. 928 § 1 pkt 5 k.c.). 

Kto dziedziczy zamiast dziadków? 

Ponadto ograniczony zostaje krąg spadkobierców ustawowych, kiedy do dziedziczenia dochodziliby zstępni dziadków, którzy nie dożyli otwarcia spadku – tj. tylko do dzieci tych dziadków (rodzeństwa rodziców spadkodawcy, oraz dzieci tego rodzeństwa, czyli rodzeństwo cioteczne lub stryjeczne spadkodawcy.  

A to oznacza, że na podstawie ustawy nie będą już dziedziczyć dalsi zstępni dziadków spadkodawcy, czyli tzw. cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsi krewni, z którymi często nie utrzymuje się już w ogóle kontaktów rodzinnych. 

Dłuższy termin na oświadczenia ws. spadku 

Nowelizacja przesądza w nowym przepisie art. 1015 § 1(1) k.c., że do zachowania sześciomiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 1015 § 1 k.c. wystarczy złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku, co w istocie wydłuża pole do działania dla zainteresowanych spadkobierców. 

A jeśli złożenie takiego oświadczenia wymaga zezwolenia sądu, bieg terminu do złożenia oświadczenia ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie (art. 1015 § 1(2) k.c.). 

Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Dodany zostaje nowy art. 101 § 4 k.r.o., w myśl którego jeżeli dziecko jest powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez rodzica, to czynność polegająca na odrzuceniu spadku w imieniu dziecka przez rodzica, któremu w tym zakresie przysługuje władza rodzicielska, gdy jest dokonywana za zgodą drugiego z rodziców, któremu również w tym zakresie przysługuje władza rodzicielska, albo gdy jest dokonywana wspólnie, nie wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego albo, w przypadkach wskazanych w art. 640(1) k.p.c., sądu spadku – jeżeli spadek odrzucają inni zstępni rodziców tego dziecka.  

W efekcie – zgoda sądu będzie konieczna tylko wówczas, jeśli inny zstępny rodziców tego dziecka przyjmuje spadek. Ustawodawca stanął zatem na słusznym stanowisku, że skoro rodzice odrzucili spadek, to kwestia jego odrzucenia w imieniu dziecka nie musi być dodatkowo badana przez sąd. 

Jeżeli masz pytania dotyczące dziedziczenia, spadku, testamentu, zachowku czy fundacji rodzinnej – zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami.

Więcej informacji na temat zasad dziedziczenia znajdziesz w poprzednich wpisach: 14 zmian w zachowku w 2023 r. CZĘŚĆ 1 oraz CZĘŚĆ 2, a także Śmierć właściciela firmy – różnice pomiędzy JDG a sp. z o.o.