Czy COVID-19 doprowadzi do zamknięcia placówek medycznych?
21 września 2020
Nowy JPK_VAT – czy Twoje biuro rachunkowe jest na niego gotowe?
30 września 2020
Poprzednio opisywałem jakie są skutki podatkowe sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej. Wniosek był taki, że transakcja ta może okazać się bardzo niekorzystna podatkowo. Wynika to z faktu, że dochód z takiego zbycia opodatkowany jest wg skali podatkowej, co może oznaczać 32% stawkę podatku dochodowego.
Istnieje jednak bardziej korzystna podatkowo metoda zmiany wspólnika w spółce. Sama transakcja jest nieco bardziej skomplikowana niż sprzedaż OPiO, jednak w pełni rekompensują to potencjalne oszczędności podatkowe.
Zmiana wspólnika
Zmiana składu osobowego w spółce możliwa jest także przez wstąpienie nowego wspólnika do spółki, a następnie wystąpienie dotychczasowego wspólnika ze spółki. W tym celu konieczna jest dwukrotna zmiana umowy spółki.
Na mocy pierwszej zmiany, do spółki przystępuje nowy wspólnik, wnosząc do spółki wkład pieniężny. Wysokość tego wkładu, powinna odpowiadać „spłacie” wspólnika ustępującego, czyli ustalonej przez strony „cenie” jego udziału w spółce.
Druga zmiana umowy spółki, polega na wystąpieniu dotychczasowego wspólnika ze spółki za odpowiednią spłatą. Przepisy przewidują, że wspólnik występujący ze spółki powinien otrzymać spłatę swojego udziału kapitałowego. Oznacza się go na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby strony odmiennie uregulowały tę kwestię.
Powszechnym rozwiązaniem jest określenie konkretnej, zryczałtowanej kwoty pieniędzy, jaką otrzyma wspólnik z tytułu wystąpienia ze spółki. W tym przypadku kwota ta powinna odpowiadać wkładowi pieniężnemu, jaki wcześniej wniósł nowy wspólnik.
Dla zabezpieczenia interesów stron, ale w szczególności nowego wspólnika, poza dwukrotną zmianą umowy spółki warto na samym początku sporządzić pisemne porozumienie, między dotychczasowymi wspólnikami a nowym wspólnikiem. Taki dokument powinien regulować procedurę zmiany wspólnika i zawierać oświadczenia dotyczące stanu prawnego i finansowego spółki. Tylko dobrze przygotowane porozumienie, zabezpieczy całą transakcję.
Po przeprowadzeniu całego procesu, uzyskujemy ten sam efekt co przy sprzedaży OPiO – jeden wspólnik występuje ze spółki, a zastępuje go drugi. Skutki podatkowe są jednak zupełnie inne 
VAT i PCC
Podobnie jak przy sprzedaży OPiO, cały proces nie wywołuje żadnych skutków w VAT.
Konieczna będzie jednak zapłata PCC przez nowego wspólnika. Stawka podatku wynosi 0,5% od wkładu pieniężnego wnoszonego do spółki. Jest to zatem dwa razy mniej, niż w przypadku sprzedaży OPiO.
Podatek dochodowy
Po stronie nowego wspólnika, nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu.
Z kolei w przypadku wspólnika występującego ze spółki, podatek dochodowy zależy od tego, co wspólnik otrzyma tytułem rozliczenia.
Jeżeli wspólnik przy opuszczeniu spółki otrzymuje rzeczy (spłata w naturze) to w chwili otrzymania tych rzeczy przychód nie powstaje. Dopiero odpłatne zbycie (np. sprzedaż), tych składników majątku, będzie skutkowało powstaniem przychodu podatkowego. Dotyczy to w równym stopniu środków trwałych (np. samochód, maszyna, nieruchomość), co towarów lub materiałów.
Natomiast jeżeli wspólnik tytułem rozliczenia otrzymuje środki pieniężne, co jest sytuacją najczęstszą, to z chwilą faktycznego otrzymania tych środków po stronie wspólnika powstanie przychód z działalności gospodarczej. Zatem w przypadku spłaty wspólnika w ratach, przychód będzie powstawał częściami, z chwilą otrzymania każdej poszczególnej raty.
Jednakże nie wszystkie uzyskane w ten sposób przez wspólnika środki są jego przychodem. Przepis wskazujący, jakie kwoty należy odjąć od przychodu został napisany w dość skomplikowany sposób. Otóż do ww. przychodu nie zalicza się:
„środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce i wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów”
art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o PIT
Powyższy przepis może się wydawać dość skomplikowany. Można go jednak w dużym uproszczeniu podsumować w ten sposób, że przychodem wspólnika jest tylko ta część wypłaconej mu kwoty, która dotychczas nie była opodatkowana podatkiem dochodowym jako dochód z udziału w spółce.
Dochód wspólnika uzyskiwany w ramach spółki jest bowiem opodatkowywany na bieżąco, w trakcie jego uzyskiwania przez samą spółkę. Powyższy przepis sprawia zatem, że unikamy podwójnego opodatkowania tego samego dochodu przy wyjściu wspólnika ze spółki.
Następnie, od tak ustalonego przychodu odejmujemy wydatki poczynione na prawo uczestnictwa w spółce jawnej. Chodzi tutaj zatem o kwotę wkładu pieniężnego lub wartość przedmiotu wkładu niepieniężnego.
Co istotne, tak obliczony dochód pochodzi z działalności gospodarczej. Może być zatem opodatkowany podatkiem liniowym w stawce 19% od uzyskanego dochodu.
Wzór i przykłady
Cała sprawa może wydawać się nieco skomplikowana. Zatem aby uprościć obliczenia, można powyższy przepis opisać wzorem:
D = K – (Uz – Uw – Nk) – W
Gdzie:
D – dochód z tytułu wystąpienia ze spółki;
K – kwota wypłacanych środków pieniężnych z tytułu wystąpienia ze spółki;
Uz – udziały wspólnika w zyskach spółki (nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania przypadająca na wspólnika);
Uw – dokonane na rzecz wspólnika wypłaty z zysku spółki;
Nk – wydatki niestanowiące kosztu uzyskania przychodu;
W – kwota wkładu pieniężnego lub wartość wkładu niepieniężnego.
Poniżej przykład zastosowania wzoru:
Spółka jawna ma trzech wspólników, z których każdy wniósł do spółki 100.000 zł wkładu pieniężnego i w równym stopniu uczestniczy w zyskach i stratach. Wspólnicy opodatkowani są podatkiem liniowym. Spółka od chwili założenia wypracowała 900.000 zł dochodu. Każdy ze wspólników w czasie trwania spółki pobrał 100.000 zł na poczet zysku. Jeden ze wspólników postanowił opuścić spółkę. Strony ustaliły, że tytułem spłaty otrzyma on kwotę 500.000 zł.
Podatek wyniesie:
500.000 zł – (300.000 zł – 100.000 zł) – 100.000 zł = 200.000 zł
200.000 zł x 19% = 38.000 zł (podatek)
Korzyści podatkowe
Wskazane powyżej rozwiązanie posiada dwie istotne korzyści względem sprzedaży OPiO:
-
możliwość opodatkowania dochodu podatkiem liniowym – stawka 19% niezależnie od wysokości dochodu;
-
możliwość pomniejszenia uzyskanego dochodu o dotychczas wypracowany i opodatkowany zysk, niezależnie od okoliczności (przy sprzedaży OPiO można popełnić błąd w tym zakresie).
